Paternalist hekimlik uzerine-1

 Tip fakultesinden on kusur sene once mezun oldugum icin en guncel yaklasimi bilmiyorum ama fakultede ogrendigimiz hekimlik uzerine biraz elestirilerim var. Ozellikle, paternalist (babacan) hekimlik modeli uzerine. 

"Ogrendigimiz" dedim, cunku bu konuda bir yazili yonetmelik ve kural oldugunu dusunmuyorum, daha cok usta cirak iliskisi ve cikarimlarimiz cercevesinde kazandigimiz bir kabul/davranis/anlayis bu. Babacan'dan kasit guleryuzlu ve tombik degil, dogru tedaviyi bilip ona yonelten ve bir manada uygulayan bir yaklasim demek bu. Ozunde kotu bir niyet barindirmadigini hemen herkes kabul edebilir. Peki sorun nerde? 

Sorun, tip fakultesi ogrencilerinin hekimlik sanatini ozumserken, bu dogru bilgiye sahip olma hissi ve dusuncesinin, yeni gelisen hekim kimligini sekillendirmesinde yatiyor. Hastayi bir ortak olarak gormek, ve hastayi, tedavi kararini verebilecek kadar hastaligi hakkinda anlasilir bir sekilde bilgilendirmek gerektigi goz ardi ediliyor paternalist hekimlik anlayisinda.Ve bu da ister istemez, gorunur gorunmez (belki sadece doktorun ve hastanin zihninde, hissinde de olabilecek) bir doktor-hasta catismasi/gerginligini beraberinde getiriyor. 

Gunde onlarca hasta (dolayisiyla duygusal ve zihinsel olarak belli derecede zorluk yasayan) gormek durumunda kalan doktorlarin, bu zihinsel altyapiyi cok iyi kurmalari gerekiyor. Saygi (doktorun verdigi karari oldugu gibi kabul edip uygulama) beklentisi icine girmeden, durdugu yeri ve hastanin durdugu yeri cok iyi anlamasi gerekiyor. Beklenti/limit/gorev tanimi iyi anlasilinca, catismanin da azalacagini dusunuyorum. 

Sahsi goruslerim, uzun zaman oldu fakulteden cikali, bir suredir klinikten de uzagim, tahlillerim tutmayabilir. Gene de yazdim. Okuyan olursa. Vesselam.

Doktorlarimiz ne kadar iyi?

 Bes-on senedir Turkiye'den ve doktorluktan uzak olan biri olarak, bazi "mit"ler uzerine daha sakin ve uzaktan bakarak dusunme imkani buldum. Doktorlarimiz arasindaki "Turkiye'de tip doktorlari yeteneklidir, ve tip hizmetlerini imkanlari dahilinde cok iyi sekilde sunmaktadirlar" mitine deginmek istiyorum. Ben de oyle inanirdim. 
Bir iddianin dogru olup olmadigi, o iddiaya ne kadar inandigimiza degil, verilerin o iddiayi destekleyip desteklemedigine baglidir. Bir uygulama uzerinden, ve sonra da verinin ne soylediginden bahsedeyim. 

Normal dogum, uzun ve sancili bir surec. Anne, dogum sirasindaki acidan dolayi sezeryan olmayi cok rahat isteyebilecek duruma geliyor. Ama dogum gerceklestikten sonra da iyi ki sezeryan olmamisim diyor. Burada doktorlara cok buyuk gorev dusuyor, daha dogrusu islerini dogru yapmalari gerekiyor. Turkiye'de sezeryan orani %54. Norvec ve Isvec gibi refah seviyesi yuksek memleketlerde % 20nin altinda. Bu da bir nevi olmasi gerekeni gosteriyor. 

Ozellikle madde madde sorunlari ve cozumleri sunabilecek deneyimim ve birikimim yok maalesef. Kisisel tecrubelerden kisitli bir cikarim yapiyorum. 

• Esimin gebelik takiplerinde bastan sona yanindaydim. Ortaya cikabilecek sorunlari vaktinde teshis ve tedavi edebilecek yii bir gebelik takibi sezeryan ihtiyacini azaltmada onemlidir diye dusunuyorum. 
• Dogum planinin, eger gercekten sezeryan gerektiren tibbi bir durum yoksa, normal dogum niyetli ve odakli olmasi gerekiyor. Gebenin, kendini neyin bekledigini bilmesi, ve normal dogumu istemesi onemli. 
• Ote yandan, dogum suresince (ki, nerdeyse bir gune uzayabiliyor) rahat bir ortamin sunulmasi onemli. Bizim dogumda, dogumhane olarak kullanilabilecek ozel bir odada kaldik. Dogumu bekledigin ve dogumun oldugu yerin ayni ve rahat bir yer olmasi onemli. 
• Epidural anestezi onemli. Her ne kadar anestezi uzmani gerektirse de, normal dogumun basarilmasi icin onemli. Gebe, dogum agrilarinin buyuk kismini cekmeden normal dogum yapabiliyor. 

Turkiye'de hangi sartlarin sezeryani bu kadar artturdigini acikcasi bilemiyorum. Bazi tahminler:

• Normal dogumun daha uzun surmesi ve doktor/ebe/hemsirelerin vakitten tasarruf etmek istemeleri
• Devlet katki paylarinin sezeryan icin daha yuksek olmasi
• Doktorlarin, normal dogum icin yeterli istek/egitime sahip olmamalari, normal dogumun komplikasyonlarindan kacinmalari.
• Hasta istegi
• Onceki sezeyan dogumlardan oturu yeni sezeryanlarin kumulatif artisi

Uzmanlar ve gundelik bu isin icindekiler daha iyi bilir sorunun kaynaklarini. Ama son tahlilde, doktorlarimizin karnesi bu konuda hic iyi degil. Velhasil, kafamdaki Turkiye'de tip hizmetinin, imkan dahilinde en iyi sekilde verildigi inanci (kendim bir doktor olarak buna inaniyordum) kayboldu. 

Not: Benzer sorun asiri antibiyotik kullaniminda da var. Buna bizzat sahit oldum, ve sahsen antibiyotikleri cok kisitli yazmaya gayret ettim, hasta ile tartistigim da oldu. Ama asiri antibiyotik kullanimi sorununda doktorlarin sorumlulugunu (derecesi tartisilabilir) biliyorum ve ondan yola cikarak bu sorunda da doktorlarin sorumlulugunun cok yuksek oldugunu tahmin ediyorum.