20 Temmuz 2013 Cumartesi

Kafa Kagidi - 10

Bugun iftara bir abinin evine davetliydik. Abi Marasli, yenge Trabzonlu, yemekleri sormayin, masallahi vardi. Ama yemek sonrasi muhabbet daha guzel idi. Caltech'te arastirma yapan bir Turk ile tanistim. Muhendislik kokenli ama son bir aydir biyoloji calisilan bir laboratuara gecmis, oradaki calismalarini anlatti, bayagi heyecan vericiydi. Isin ilginc tarafi, muhendislikten gelme oldugu halde, biyolojiye giris konusunda zorlanmamis, gitmis kutuphaneye, molekuler biyoloji ve genetik kitaplarini toplayip okumaya baslamis, calismalarinda bilmedigi yer oldukca da bakip ogreniyormus. Calistiklari mevzular ise bambaska.
Soyle izah edeyim, isik mikroskobunun belli sinirlari vardir, isigin dalga boyunun yarisi kadar hassasiyette calisirlar. Bundan daha kucuk seyleri goruntulemek icin elektron mikroskobu vs kullanilir. Adamlar, isik kaynagini sinyal seklinde kullanarak, daimi bir nokta yerine, tekrar tekrar yer belirten bir nokta olarak kullaniyorlar, boylece dalga boyu ile sinirli kalmiyor, daha ince detaya inebiliyorlar. Cok zeki bir sistem velhasil.
Bu sistemi kullanarak, tek hucre ile calisiyorlar. Hucreye disaridan isik yayabilecek DNA parcalari verip, bunlarin hucre icindeki aktivitesine bakip, hangi genlerin ne kadar aktif oldugunu olcuyorlar. Bunu, geleneksel, yani bizim yaptigimiz yontem ile yapacak olsak, once uc-bes gun hucreleri buyutuyoruz. Milyonlarca hucreyi kullanip DNA'larini cikarip bunlari belli islemlerden gecirerek bu adamlarin elde ettigi sonucu elde edebiliyoruz.
Velhasil, kisacasi, eger bu sistemi gelistirip pratik hale dokebilirler ise, tek tek hucrelerin hangi DNA larini ne kadar calistirdigi cok daha hizli ve kolay bicimde olculebilecek. Sadece DNA ile sinrli degil, diger protein vs gibi bir suru molekulun de ne kadar calistigi vs rahatca anlasilabilecek. Bu da, arastirmalarin bayagi bir hiz kazanmasi demek. Araba ile giderken, ucak ile gitmek gibi birsey.
Simdiki yontemler ile bile, ortaya cikan bilgi miktari muazzam. Insanin oturup tek tek analiz etmesi imkansiz, bilgisayar sistemleri gerekiyor. Bir de bu asamadan sonra cikacak bilgileri dusunemiyorum bile. Fakultede iken bir hocamiz, bilginin giderek arttigini, ilerde asil onemli olanin bilgiyi yorumlayabilme, analiz etme yetenegi oldugunu soylemisti. Gittikce daha da hak veriyorum.

Hiç yorum yok: